In het kort

Het doel van de leergang is leren systemisch en persoonlijk leren te kijken naar het onderwijs dat zij mede vormgeven. Je ontwikkelt inzicht in de werking van het huidige systeem, reflecteren op de bedoeling van onderwijs, herkennen gewoonten en structuren die knellen of juist waardevol zijn, en ontwerpen betekenisvolle alternatieven.

De leergang is ontwikkeld voor onderwijsprofessionals en hun team(s) om hun handelen in de praktijk in lijn te brengen met de bedoeling van onderwijs.

Studiebelasting

Tijdens en tussentijds zijn er praktijkgerichte opdrachten. Bij elkaar moeten de deelnemers rekening houden met 16 uren voor het volgen van de vier sessies en 16 uren voor de tussentijdse opdrachten.

Trainers

De trainers zijn Claire Boonstra en Stef van Wickeren. Zij verzorgen in wisselende combinaties de begeleiding om de rode draad door de leergang heen te bewaken en deelnemers te coachen.

Sessie 1: Waarom doet het systeem wat het doet?

Hoe is in de loop van de tijd een onderwijssysteem ontstaan dat het erg moeilijk maakt om nog goed invulling te geven aan die opdracht? Wat maakt dat we de afgelopen decennia aan dit systeem gewend zijn geraakt?

Doel

Begrip ontwikkelen voor hoe het systeem (onbedoeld) gedrag en keuzes beïnvloedt.

Wat de deelnemer leert

Claire Boonstra deelt in deze sessie haar analyse van de fundamenten en de werking van ons onderwijs- en toetssysteem. In een interactieve sessie gaan we in op de belangrijkste fundamenten van ons systeem:

– hoog/laag en top-down denken en handelen

– standaardisatie – alles in gelijke eenheden indelen

– afvinken/ reproductie volgens een antwoordmodel

Wat brengen ze ons; in hoeverre dragen ze bij aan de bedoeling van ons onderwijs?

Het effect van deze sessie is dat de deelnemer gaat begrijpen hoe de huidige mechanismen van ons onderwijssysteem effect hebben op de inrichting en uitvoering van ons onderwijs – en hoe we ons daartoe hebben te verhouden.

Sessie 2: Waarom doen we als Spaarnesant wat we doen? Wat is onze bedoeling?

In het onderwijs worden de fundamenten gelegd voor de toekomst. Over de bedoeling van onderwijs en ontwikkeling staan prachtige woorden op de website van vrijwel elke school en in vrijwel elk school-, koers- en strategische beleidsplan – en de bedoeling en uitgangspunten van onderwijs zijn ook verankerd in de wet en in internationale verdragen.

Doel

Een heldere persoonlijke- en gedeelde richting bepalen op basis van de bedoeling.

Wat de deelnemer leert

In deze sessie analyseren we de bedoeling van ons onderwijs aan de hand van vier kenmerken:

– De wettelijke opdracht

– De visie van de school/onderwijsomgeving

– Wat vraagt onze context (populatie, wijk, deze tijd)

– De persoonlijke drijfveren van het team

De inzichten uit de groep deelnemers worden opgehaald en plenair zichtbaar. Dit alles geeft de deelnemers richting voor hun handelen, wat ze zichtbaar maken en waarop ze verantwoording afleggen. Het beantwoordt de vraag: Wat hebben we te doen?

Sessie 3: Onderwijsvragensessie – Waarom doen we het dan zo?

In deze stap ontwarren we de patronen waar we zo aan gewend zijn geraakt – om ruimte te kunnen maken voor mogelijke nieuwe, of beter passende oplossingen om de bedoeling in de praktijk te brengen.

De deelnemers gaan onder begeleiding onderzoeken en vastleggen: Wat is de historie en de eigen ervaring met de voordelen en nadelen alsmede mogelijke alternatieven van elementen

uit ons onderwijs die diep ingesleten gewoontes zijn geworden, in de vorm van waarom-vragen: Waarom geven we cijfers? Waarom hebben we jaarklassen en kun je blijven zitten? Waarom delen we kinderen op basis van het gemiddelde in ‘hoger’ versus ‘lager’? Waarom gebruiken we lesmethodes? Waarom ligt de focus op cognitieve ontwikkeling?

Doel

Bewustwording van ‘in de praktijk’ ingesleten structuren, openbreken van vanzelfsprekendheden.

Wat de deelnemer leert

Na het met elkaar delen van de belangrijkste inzichten, kiezen alle deelnemers middels individuele ‘accenten’ dat wat hen het meest aanspreekt. Dit brengt de individuele en gezamenlijke opdracht boven water: Waar ligt de focus, urgentie en energie? Waar zien ze kansen voor de toekomst? Wat willen ze behouden omdat het voordelen heeft? Het effect is dat het persoonlijk commitment helder wordt en dat tegelijkertijd is af te leiden welke richting de school, het kindcentrum of Spaarnesant als geheel dichter bij de eigen bedoeling brengt. De uitkomsten van de Onderwijsvragensessie gaan we zowel in de praktijk als in de vierde sessie verder uitwerken.

Sessie 4: Eigen Antwoordsessie. Van loslaten naar laten komen

In een Eigen Antwoordensessie gaat de deelnemer de waardevolle uitkomsten van de Onderwijsvragensessie (OVS) vertalen naar een concreet onderzoeks- of een ontwerpproces, waarmee ze praktische handvatten krijgen voor de verdere ontwikkeling van hun praktijk en/of dat van van het team.

Wat gaan we op welke wijze onderzoeken en wat ontwerpen we om te gaan doen? Ook deze keer werken we op vellen met inbreng van iedereen die aansluit bij het thema.

Doel

Vertaling naar persoonlijke actie van de deelnemer: wat ga jij doen met wat je hebt ontdekt?

Wat de deelnemer leert

De deelnemer onderzoekt en formuleert antwoorden, zowel op persoonlijke behoeften als op de praktische veranderthema’s die uit sessie 3 naar voren zijn gekomen.

Data, tijd en locatie

Dinsdag 25 november 2025

Donderdag 29 januari 2026

Maandag 9 maart 2026

Woensdag 8 april 2026

Alle sessies zijn van 15.30 uur tot 20.30 uur met een maaltijd tussendoor.

Deelname

Wil je deelnemen? Overleg dit even met je directeur omdat het gaat om een langere module. Dan heel graag het akkoord van je directeur ook even met ons delen: academie@spaarnesant.nl